بروشورآموزشی اسم مصدر
درس زبان وادبیات عرب
گروه تکنولوژِ ی و گروه های آموزشی راهنمایی و متوسطه
استان لرستان
حمید بهاروند
دیماه 1390 |
اسم مصدر تعریف: اسمی است که در دلالت بر معنای کلمه، مانند مصدر است و معنای مصدری هم دارد. فرق مصدر و اسم مصدر: الف) در مصدر ملاحظه صدور فعل از فاعل می شود ولی در اسم مصدر فقط اراده حدث می شود بدون ملاحظه صدور فعل ازفاعل آن کلمه. ب) اسم مصدر لفظاً وتقدیراً یک یا چند حرف از حروف مصدر را ندارد بدون آن که حروف حذف شده جایگزینی داشته باشند.مانند: ماضی مضارع مصدر اسم مصدر عاوَنَ یُعاوِنُ معاونه عَون توضَّأ یتوضّأ ُ توضّّو وضوء أعطی یُعطی إعطاء عَطاء اسمی که فقط لفظاً یک یا چند حرف از حروف مصدر آن کلمه را نداشته باشد، اسم مصدر نیست بلکه مصدر است مانند قتال، حِساب و جِهاد که همگی مصدر باب مفاعله هستند. اسمی که هم لفظاً وهم تقدیراً یک یا چند حرف از حروف مصدرش را نداشته باشد، اسم مصدر نیست بلکه مصدر است. مانند:
مصدر فعل عِده وعدَ ثِقه وثِقَ هِبه وهب زِنه وَزِنَ |
عمل اسم مصدر:اسم مصدر دو نوع است علم و غیر علم. اسم مصدر علم عمل نمی کند، مانند برّه و فجار. به شرطی که فعل آن ها أبرَّ و أفجرَ باشد، ولی اگر فعلشان بَرَّ و فَجَرَ باشد مصدر هسنتند. حکمش آن است که مضاف نمی شود ، ال بر آن وارد نمی شود، درموقعیت فعل واقع نمی شود و وصف هم واقع نمی شود. اسم مصدر غیر علم مانند مصدرش عمل می کند و بر سه قسم است: الف) مضاف: 1- مضاف به فاعل و ناصب مفعول به : ناصرتُ الوطنَ نصرَ الحرِِّ وطنَه. 2- مضاف به مفعول و رافع فاعل: هَدَمتُ الباطلَ هدمَ الخیمهِ صاحِبُها. ب) همراه تنوین : سُرِرتُ بِعَونٍ جندیٌّ وطنَه معاونهً کبیرهً. ج) همراه با ال: ناصرتُ صدیقی کالنصرِ الأهلَ.
منابع: موسوعه الصرف و النحو و الإعراب الدکتور إمیل بدیع یعقوب 1381 مفردات ألفاظ القرآن فی غریب القرآن علامه راغب اصفهانی1362 تحفه احمدیه در شرح الفیه بن مالک احمد بهمنیار 1366
|