شیا الهنــــا ا لمحبوب ،خـــــــــــذ بایدینا کی نفهمَ
ویژگیهای مبتدا | نگارنده : ناهید طاهرپور |
1- مبتدا اسم مرفوعی بدون عوامل لفظی برای اسناد است 2- اسمی است که معمولا معرفه است . واول جمله قرار میگرد،وحرکت آخرآن یا ضمه است.نحو: الاسلامُ عظیمٌ 3- آخرآن ( واو) مانند اسماء خمسه : ابوک شریفٌ جمع مذکرسالم: المومنون صابرون 4- آخرآن (الف ) باشه مانند مثنی : المومنان صابران 5- یا آخرآن هیچ حرکتی نباشد ومبتدااسم مبنی می باشد: که دراین صورت اعرابش محلی است نحو: هذا مسافر. 6- یا آخرآن هیچ حرکتی نباشد واسم معرب باشد. ما نند اسم های منقوص ومقصوره: الف – القاضی حاضرٌ ب- موسی نبیٌ توجه: ولی امکان دارد اسم اول جمله بیاید اما مبتدا نباشد.مانند: امّا الیتیمَ فلا تقهر ( الیتیم ) مفعول به می باشد. 7-دومین نوع مبتدا اسمی که اول جمله می آید و(ال) ندارد بلکه بصورت مضاف ومضاف اله می باشد. نحو : مؤمنو ایرانَ صابرون نکته : هذا مسافرٌ ( هذا) اسم اشاره است ومبتدا اما مضاف واقع نمی شود. موسی نبیٌ ( موسی ) مبتدا واما مضاف واقع نمی شود چون اسم خاص است. 8- امکان دارد مبتدا اسم باشد واول جمله باشد .نه (ال) ونه مضاف الیه داشته باشد .یعنی اسم نکره باشد که دراین مورد باید بعد از مبتا صفتی باشد یا قید دیگر.نحو : رجلٌ مسافرٌ حاضرٌ. اگر بگوئیم رجلٌ حاضرٌ جمله غلط است چون رجلٌ نکره است وصفتی هم ندارد ابتدا به نکره جایز نیست. 9- امکان دارد مبتدا اسم نکره باشد ،صفتی وقیدی هم نداشته باشد اما درآخرجمله بیاید نحو : فی البیت رجلٌ 10- امکان دارد مبتدا اسم استفهام باشد ، اگر بعد از اسم استفهام فعل باشد نه اسم . نحو : مَن سافر؟ اگر بعد از اسم استفهام ،اسم باشد نه فعل آن اسم استفهام مبتدا نیست بلکه خبر مقدم است.نحو: مَن مجیدٌ؟ نکته : هراسم استفهامی اول جمله مبتدا نمی باشد. مانند : اَینَ ، متی این دو اسم به هیچ وجه مبتدا نمی شوند.چون اَینَ اسم مکان ومتی اسم زمان است .نقش مفعول فیه را دارند. |
نحو : متی یکتبُ ؟ مفعول فیه زمانی مبنی برسکون محلا منصوب. اسم اسفهامی که اکثراً نقش مبتدا دارند( مَن وما ) می باشد.اگر بعد از این دو فعل متعدی باشد ممکن است مفعول به باشد باید به معنی توجه داشت .نحو: مَن اَکرمتُ؟ یا ، ما کتَبَ؟ اما اگر این دو اسم استفهام با فعل بیایند ونقش فاعل داشته باشند نقش مبتدا دارند.نحو: مَن ذهبَ؟ ذهَبَ علیٌّ . 11-مبتدا مجرور میشود بوسیله ( مِن) زائده بعد از (هل) نحو: هل مِن کتابٍ عندکَ؟ 12-مبتدا مجرور میشود بوسیله (باء) زائده اگر کلمه ما ( حَسِبَ) باشد نحو: بحسبک لیرةٌ 13- مبتدا ممکن از اسماء شرط باشد وخبرآن فعل شرط وجواب شرط است نحو: مَن یَعمل خیراً یَشکُره الناس له . 14- اسم بعد از ( حیثُ ) مبتدا است دائما.نحو: انت غنیٌ مِن حیثُ اخلاقُک . اسم بعد از (لولا) دائما مبتدا است .نحو: لولا المطرُ لَهلکَ الزرع. 15- مبتدا نکره تام باشدمانند ( ما) تعجبیه :نحو : ما افعلَ الربیعَ. خبر آن فعل تعجب وفاعلآن است
منابع ومآخذ 1- مبادی العربیة از شرتونی 2- شرح ابن عقیل 3- المنهاج ، محمد الانطاکی |